“Green Deal” is goede aanzet, maar meer is nodig
De Europese fractie van de ChristenUnie vindt het van belang de CO2-uitstoot terug te dringen en Europa groener te maken. De prangende vraag is alleen: hóe wordt deze agenda ingevuld? De Green Deal bevat veel goede punten, zoals het sterker inzetten op waterstofenergie, grootschalige bosbouw en het stimuleren van recyclen, maar er is meer nodig.
Hoe is meer duurzaam transport haalbaar?
Er moet veel goederenvervoer de weg af, naar water en spoor. Brengen de voorgestelde plannen echter die gewenste omwenteling van 75 procent? Sinds de jaren negentig van de afgelopen eeuw zet Nederland terecht in op meer vervoer via de binnenvaart. Zo werd met behulp van een stevige subsidieregeling een flinke reeks overslagterminals langs de Nederlandse vaarwegen geopend: meer vervoer over water. We moeten alleen wel eerlijk zijn: de voortgaande groei van het wegvervoer werd er nauwelijks door afgevlakt. En dat in hét Europese binnenvaartland: Nederland. Overigens is niet zo zeer meer capaciteit aan Europese vaarwegen nodig - zoals de Commissie voorstelt - maar bredere en vooral diepere vaarwegen. Ook het inzetten op meer goederenvervoer per spoor is lovenswaardig, maar het spoor in ons land, België en delen van Duitsland is overvol en heeft die capaciteit niet. Dat vereist dus tientallen miljarden aan investeringen. Een echte ommezwaai in het transport kan niet zonder een kilometerheffing voor het goederenvervoer over de weg. De LZV-truck (langere, zwaardere vrachtwagen: de zogenoemde ECO-combi) moet hiervan uitgezonderd worden: die vervoert veel meer tegen dezelfde of zelfs lagere milieuoverlast.
Beloon positief milieugedrag
Stevige beloning is op tal van fronten noodzakelijk voor een positieve verandering. Geef positieve prikkels aan transport dat weinig of niet uitstoot. Zo kunnen we bedrijven die elektrische vrachtwagens willen gebruiken belonen door hen toe te staan, hun wagens 5 tot 10% zwaarder te beladen. Ook de vervuilende, sterk groeiende cruisevaart moet aangepakt worden, onder andere door stevige kortingen op havengelden en fiscale prikkels voor hybride en elektrische - dus milieuvriendelijke - cruiseschepen.
Dé kans voor de Green Deal is kringlooplandbouw op Europees niveau. Een nieuw Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) dat boeren beloont voor maatregelen die milieu en klimaat ten goede komen, is nodig. Het bestaande systeem van inkomenssteun voor boeren geeft oneigenlijke concurrentie, omdat het loont wanneer je de prijs laag houdt en nauwelijks iets doet voor het milieu. Hierdoor ontstaan grote, onwenselijke verschillen tussen West- en Oost-Europa. Het is oneerlijk dat Nederlandse boeren die investeren in duurzame landbouw, benadeeld worden omdat ze hogere kosten hebben en duurdere productie. Beloon boeren stevig wanneer ze maatregelen nemen die zorgen voor bijvoorbeeld CO2-opslag, meer biodiversiteit en agrobosbouw. Zet stappen richting dat nieuwe GLB zodat het landbouwbudget hiervoor in 2030 grotendeels beschikbaar komt. Zo wordt het voor boeren aantrekkelijk bij te dragen aan het klimaat en ontstaat er een gelijk speelveld in heel Europa.
Essentieel: het mondiale aspect
Nieuwe handelsakkoorden moeten voorkomen dat milieuonvriendelijke producten de EU worden ingevoerd. Indien de EU hard werkt aan een beter klimaat, maar China kolencentrales blijft openen, is het dweilen met de kraan open. De EU moet dus de handelsrelaties met landen zoals China scherp doorlichten, want anders blijven wij producten afnemen die milieuonvriendelijk zijn geproduceerd. Dat is niet acceptabel, want zo steunen we indirect meer CO2-uitstoot en staan onze boeren en ondernemers op achterstand.
Het Green Deal stappenplan wijst in de goede richting, maar meer is nodig. Essentieel is het belonen van positief milieugedrag en het internationale aspect. Alle hens aan dek voor een klimaatneutrale EU in 2050!
Dit artikel heb ik samen met Anja Haga geschreven en is op maandag 16 december 2019 in een redactioneel aangepaste vorm in Trouw verschenen.
