Zowel voor Nederland als voor de EU is een "Brexit-scenario" veel erger, een nachtmerrie. De EU en de Nederlandse regering moeten alles op alles zetten om een Brexit te voorkomen.

Wat is er aan de hand? Dit jaar zijn er verkiezingen in Engeland. De Britse premier David Cameron heeft beloofd dat hij, als hij wordt herkozen, in 2017 een in/out referendum organiseert. Tot die tijd zal Cameron proberen de EU te hervormen. Lukt dat, dan zal hij adviseren 'in' te stemmen. Lukt het niet, dan zal hij adviseren dat het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat. De Britse publieke opinie is nu ongeveer 50-50 verdeeld.

Voor de EU en Nederland zou het vertrek van de Britten economisch en politiek desastreus zijn. Om te beginnen raakt de EU een nettobetaler kwijt. Het verlies van de Britse nettobijdrage aan de EU-begroting zou door alle lidstaten moeten worden gecompenseerd en Nederland direct 275 miljoen euro per jaar kosten. De handel tussen Nederland en het Verenigd Koninkrijk zal waarschijnlijk een knauw krijgen. In 2012 bedroeg de Brits-Nederlandse handel 62 miljard euro, met voor ons een overschot van 7,3 miljard. Zelfs een kleine dip veroorzaakt dan al een miljoenenverlies.

Groot is ook het effect van een Brits vertrek op de gehele Europese economie. De Europese markt zou in één klap 15 procent krimpen en haar meest dynamische grote economie kwijtraken. Dit maakt Europa bepaald niet aantrekkelijker als investeringsbestemming.

Belangrijker nog dan het economische effect is het politieke effect van een Britse uittreding. Het Europese besluitvormingsproces kent momenteel een fragiel evenwicht tussen de Noord- en Zuid-Europese landen. Het noordelijke blok, met als zwaargewichten Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, staat over het algemeen voor een kleinere rol van de overheid in economie en samenleving, en scoort beter als het gaat om concurrentiekracht, corruptie, transparantie en kwaliteit van de publieke sector. Het zuidelijke blok met als zwaargewichten Frankrijk en Italië, maar ook Spanje, wordt gekenmerkt door de neiging naar protectionisme en meer overheidsuitgaven, maar helaas ook door meer corruptie in politiek en samenleving.

Waar de Zuid-Europese politiek na zes jaar crisis het nog steeds zeer moeilijk heeft, komen er nòg turbulentere tijden aan. De protestbewegingen Syriza in Griekenland, Podemos in Spanje, en rond Le Pen in Frankrijk en Beppe Grillo in Italië vergroten de onzekerheid. Mogelijk krijgt Syriza zelfs binnenkort regeringsverantwoordelijkheid. Allemaal willen ze minder bezuinigen, minder hervormen en de Europese regels "flexibel toepassen".

In dit politieke landschap is het Verenigd Koninkrijk nodig als tegenwicht en sterke partner. Vallen de Britten weg, dan zou Europa zich in een richting kunnen bewegen waar Nederland noch de EU baat bij hebben.

Afgelopen jaar heeft Cameron zeven hervormingen gepresenteerd. Hij wil de mogelijkheid hebben om bevoegdheden terug te halen uit Brussel en dat een aantal nationale parlementen samen een blokkerende minderheid kunnen vormen om nieuwe Europese wetten tegen te houden. Verder wil Cameron lastenverlichting voor het bedrijfsleven en meer handel met Noord-Amerika en Azië. Hij wil dat het vrije personenverkeer wordt hervormd zodat Europeanen wel overal kunnen werken, maar pas na een langere periode van werken toegang krijgen tot sociale voorzieningen. Cameron is voor het opnemen van nieuwe lidstaten, maar met langere overgangsperiodes voordat de arbeidsmarkt wordt opengesteld. De Britse premier wil Europese samenwerking op het gebied van politie- en justitie maar ruimte houden voor het maken van eigen beleidskeuzes. Ook wil Cameron de in de Europese verdragen vastgelegde verplichting tot een "ever closer union", een steeds hechter verbond tussen de Europese volkeren, opgeven.

De meeste ideeën van Cameron kan ik, en ik denk met ons veel Nederlanders, steunen. Nederland heeft net als de Britten de wil om in een snel veranderende wereld met pragmatische oplossingen te komen. De overtuiging om de EU te hervormen wordt door ons gedeeld. De EU is te bureaucratisch geworden en probeert te veel nieuwe bevoegdheden naar zich toe te trekken.

De Britten vragen geen rare dingen van Europa. En we moeten de mogelijkheid van een Britse uittreding en de effecten daarvan niet onderschatten. De Nederlandse regering kan nu al een brug vormen tussen het Verenigd Koninkrijk en de rest van Europa. En vanaf 2016, bij de start van het Nederlandse voorzitterschap van de EU, alles op alles zetten om de EU te hervormen en een Brexit te voorkomen.

Dit artikel is zaterdag 24 januari in de Volkskrant verschenen en maandag 26 januari in het Nederlands Dagblad.